วินิฉัยอาการป่วยจากพฤติกรรมก่อโรค

                ดังนั้น การที่จะมีสุขภาพดีหรือทำให้ความเจ็บป่วยลดน้อยลง จึงต้องแก้ปัญหาที่ต้นเหตุ คือ ลดละเลิกพฤติกรรมที่ทำให้ภาวะร้อนเย็นของร่างกายไม่สมดุลและทำพฤติกรรมที่ทำให้ภาวะร้อนเย็นของร่างกายสมดุล                   

                  ดังรายละเอียดต่อไปนี้

หมายเหตุ การทำให้เกิดสมดุลร้อนเย็นนั้นในการปฏิบัติแต่ละข้อต้องทำด้วยใจที่เป็นสุข ด้วยการพิจารณาประโยชน์(ยาเม็ดที่ ๘) และปฏิบัติอย่างรู้เพียรรู้พัก(ยาเม็ดที่ ๙)

พฤติกรรมร้อนเย็น

พฤติกรรม	ร้อนเกิน	สมดุลร้อน-เย็น	เย็นเกิน
๑.      อารมณ์	ความเครียด ความเร่งรีบ/เร่งรัด/      เร่งร้อน ความกลัว(ในเรื่องต่างๆ รวมถึง หวาดกลัวกลัวมากๆในภาวะเย็นเกินจนทำแต่พฤติกรรมร้อนมากเกินพอดี หวาดกลัวมากๆในภาวะ ร้อนเกินจนเมื่อได้รับเหตุปัจจัยร้อนเพียงเล็กน้อยก็มีอาการร้อนมาก) ความวิตกกังวล ความไม่โปร่ง         ไม่โล่ง ไม่สบายใจ ความไม่พอใจ           ความมุ่งร้าย อาฆาต พยาบาท       ความโลภ โกรธ หลง ยึดเกิน เอาแต่ใจตัวเอง ฟุ้งซ่าน ดีซ่าน(ดีของจิตซ่าน คือ ทำดีหรืออยากให้เกิดดีมากเกินเกินพอดี/เกินจริง จนเกิดอาการไม่สบาย) เป็นต้น	ละบาป บำเพ็ญบุญ เพิ่มพูนใจไร้กังวล ไม่กลัวตาย ไม่กลัวโรค ไม่เร่งผล ไม่กังวล (ลดกิเลส ลดความติดความยึดในสิ่งต่างๆที่เป็นภัยต่อตนเองและผู้อื่น) (ทำดี อย่างมีสุข อย่างรู้เพียร รู้พัก) (ยาเม็ดที่ ๘,๙)	อารมณ์เฉยๆ เฉยเมย ดูดาย ไม่คิด ไม่พูด ไม่ทำอะไรมากเกินจนเกิดอาการไม่สบาย) หวาดกลัวมากๆในภาวะร้อนเกิน จนทำแต่พฤติกรรมเย็นมากเกินพอดี หวาดกลัวมากๆในภาวะเย็นเกินจนเมื่อรับเหตุปัจจัยเย็นเพียงเล็กน้อยก็มีอาการเย็นมาก
พฤติกรรม	ร้อนเกิน	สมดุลร้อน-เย็น	เย็นเกิน
๒. อาหาร ๓.การออกกำลังกาย    กายบริหารและอิริยาบถ (ลักษณะการทำงาน) ๔. การสัมผัสมลพิษต่างๆ	-มีสารพิษ -มีเนื้อสัตว์ -รสจัด -กินอาหารกลุ่มร้อนมากเกิน -เคี้ยวไม่ละเอียด “จนเกิดอาการไม่สบาย” - ออกกำลังที่ใช้แรงมากเกินจนเกิดอาการไม่สบาย - กลั้นลมหายใจมากไปจนเกิดอาการไม่สบาย - ใช้อวัยวะของร่างกายทำงานแล้ว ไม่คลาย ไม่ดัดกล้ามเนื้อให้เข้า สภาพเดิมจนเกิดอาการไม่สบาย - สิ่งแวดล้อม ดิน น้ำ อากาศมีสารพิษ มีพลังร้อนมากจนเกิดอาการไม่สบาย	-ไร้สารพิษ -ไม่มีเนื้อสัตว์ -ปรุงรสเล็กน้อยเท่าที่พลังชีวิตเต็ม -จัดสัดส่วนของอาหารกลุ่มร้อนและเย็นเท่าที่พลังชีวิตเต็ม  -เคี้ยวละเอียดดี “เท่าที่พลังชีวิตเต็ม” (ยาเม็ดที่ ๗) - ออกกำลังกายที่ใช้แรงเท่าที่พอดีพลังชีวิตเต็ม -กดจุดลมปราณ โยคะ กายบริหาร - ปรับการหายใจเข้าและผ่อนลมหายใจออก เหมาะกับสภาพร่างกายเท่าที่พอดีสบาย - ใช้อวัยวะของร่างกายทำงานแล้วคลาย/ดัดกล้ามเนื้อให้เข้าสภาพเดิมเท่าที่สบาย (ยาเม็ดที่ ๖) - สิ่งแวดล้อม ดิน น้ำ  อากาศ ไร้สารพิษ เมื่อสัมผัสแล้วรู้สึกสบาย หรือปรับสมดุลร้อน-เย็นของสิ่งแวดล้อมให้ร่างกายรู้สึกสบายหรือปรับร่างกายให้รู้สึกสบายเมื่อสัมผัสสิ่งแวดล้อมนั้นๆ (ยาเม็ดที่ ๑-๖,๙)	-ไม่ปรุงรสเลย -กินอาหารกลุ่มเย็นมากเกิน -เคี้ยวละเอียดนานเกินพอดี “จนเกิดอาการไม่สบาย” - ไม่ออกกำลังกายจนเกิดอาการ        ไม่สบาย - ปล่อยลมหายใจออกทางปาก/จมูกมากเกินพอดีจนเกิดอาการ ไม่สบาย - ใช้อวัยวะของร่างกายทำงานแล้วคลาย/ดัดกล้ามเนื้อมากเกินพอดีจนเกิดอาการไม่สบาย - สิ่งแวดล้อม ดิน น้ำ อากาศ มีพลังเย็นมากจนเกิดอาการ ไม่สบาย
พฤติกรรม	ร้อนเกิน	สมดุลร้อน-เย็น	เย็นเกิน
๕. การสัมผัสเครื่องยนต์/เครื่องไฟฟ้า/เครื่องอิเลคโทรนิค ๖. การระบายพิษหรือลดพิษในร่างกาย ๗. การเพียร     การพัก ๘. บาป/อกุศล บุญ/กุศล	- การสัมผัสเครื่องยนต์/เครื่องไฟฟ้า/เครื่องอิเลคโทรนิค มากเกินความสมดุลจนเกิด อาการไม่สบาย - การระบายพิษหรือลดพิษในร่างกาย (ใช้ยาเม็ดที่ ๑-๖) ด้วยวิธีที่ทำให้ร่างกายร้อนขึ้น จนเกิดอาการไม่สบาย -เพียรมากเกิน พักน้อยเกิน จนเกิดอาการไม่สบาย -ไม่ถอนพิษร้อนหรือไม่พักผ่อนหลับนอนในช่วงไฟกำเริบ( ๔ทุ่มถึงตี๒) -ไม่ปฏิบัติศีล ๕ (ไม่ละบาป ไม่บำเพ็ญบุญ ไม่เพิ่มพูนใจไร้กังวล)	- ไม่การสัมผัสเครื่องยนต์/เครื่องไฟฟ้า/เครื่องอิเลคโทรนิค หรือจัดสรรเวลาเมื่อจำเป็นต้องสัมผัสมลพิษดังกล่าวเท่าที่รู้สึกสบาย หรือปรับสมดุลร้อนเย็นของร่างกายให้รู้สึกสบายเมื่อสัมผัสมลพิษดังกล่าว (ยาเม็ดที่ ๑-๖,๙) - การระบายพิษหรือลดพิษในร่างกาย ด้วยการปรับสมดุลร้อนเย็นตามสภาพร่างกาย ณ ปัจจุบันเท่าที่สบาย (ยาเม็ดที่ ๑-๖) -การเพียรเต็มที่ การพักพอดี -เพียรให้หนัก พักให้พอ “เท่าที่พลังชีวิตเต็ม” -ถอนพิษร้อนหรือพักผ่อนหลับนอนในช่วงไฟกำเริบ( ๔ทุ่มถึงตี๒)(ยาเม็ดที่ ๙) -ปฏิบัติศีล ๕ (ละบาป บำเพ็ญบุญ เพิ่มพูนใจ ไร้กังวล) ๑. ไม่ฆ่าสัตว์ ไม่กินสัตว์  ไม่ค้าขายมิจฉาวณิชา ๕(สัตว์เป็น/เนื้อสัตว์/อาวุธ/ยาพิษ/สิ่งเสพติด) ไม่ทำให้คน/สัตว์เดือดร้อนลำบากโดยประการทั้งปวง รู้จักให้อภัย ลดความโกรธ/อาฆาต/พยาบาท/ อึดอัดใจ/ขุ่นเคืองใจ /รำคาญใจ	- สิ่งแวดล้อม ดิน น้ำ อากาศ มีพลังเย็นมากจนเกิด อาการไม่สบาย - การระบายพิษหรือลดพิษในร่างกาย (ใช้ยาเม็ดที่ ๑-๖) ด้วยวิธีที่ทำให้ร่างกายเย็นลง จนเกิดอาการไม่สบาย เพียรน้อยเกิน พักมากเกิน จนเกิดอาการไม่สบาย -ไม่ปฏิบัติศีล ๕ (ไม่ละบาป ไม่บำเพ็ญบุญ ไม่เพิ่มพูนใจไร้กังวล)
พฤติกรรม	ร้อนเกิน	สมดุลร้อน-เย็น	เย็นเกิน
บาป/อกุศล บุญ/กุศล	-ไม่ปฏิบัติศีล ๕ (ไม่ละบาป ไม่บำเพ็ญบุญ ไม่เพิ่มพูนใจไร้กังวล)	๒. ไม่ลัก/ไม่ขโมย/ไม่ฉ้อโกง ลดความโลภด้วยการรู้จักให้ทานแบ่งปันข้าวของ/แรงกาย/ความรู้ ให้ผู้อื่น ๓. ไม่ประพฤติผิดในกามคุณ ๕ คือ ลด/ละ/เลิก ในรูป รส กลิ่น เสียง สัมผัสที่เป็นภัย รวมถึงการสัมผัส ผัวเขา เมียใคร ลูกใคร และลดละเลิกการสมสู่(เมถุน) ๔. ไม่ใช้วาจาที่ไม่ดี -ฝึกลด/ละ/เลิกวาจาที่ไม่ดี ได้แก่ โกหก คำหยาบ(คำที่ส่งเสริมให้เกิดกิเลส) ส่อเสียด(ยุคนนั้นคนนี้ให้ทะเลาะกัน) เพ้อเจ้อ(พูดไร้สาระ พูดเล่น พูดหัว มากเกินไป) นินทาว่าร้าย -ฝึกใช้วาจาที่ดี ที่เป็นประโยชน์ วาจาที่ช่วยลดกิเลส(เหตุแห่งทุกข์) อย่างพอเหมาะพอดี ๕. ไม่มัวเมาในสิ่งที่เป็นภัยต่อชีวิต ๔ อย่าง ๕.๑ อบายมุข ๖ ได้แก่ สิ่งเสพติด การพนัน เที่ยวดูการละเล่น เที่ยวกลางคืน คบคนชั่วเป็นมิตรเกียจคร้านการงาน(คนมีศีลต้องขยันการงาน ขยันทำดี)   ๕.๒ กามคุณ ๕ ได้แก่ รูป รส กลิ่น เสียง สัมผัส ที่เป็นภัย	-ไม่ปฏิบัติศีล ๕ (ไม่ละบาป ไม่บำเพ็ญบุญ ไม่เพิ่มพูนใจไร้กังวล)
พฤติกรรม	ร้อนเกิน	สมดุลร้อน-เย็น	เย็นเกิน
บาป/อกุศล บุญ/กุศล	-ไม่ปฏิบัติศีล ๕ (ไม่ละบาป ไม่บำเพ็ญบุญ ไม่เพิ่มพูนใจไร้กังวล)	๕.๓ โลกธรรม ๘ ลาภ ยศ สรรเสริญ โลกียสุข นินทา เสื่อมลาภ เสื่อมยศ ทุกข์ ๕.๔ อัตตา ๓ ได้แก่ -โอฬาริกอัตตา(หลงยึดมั่นถือมั่นในสิ่งที่เป็นวัตถุแท่งก้อนว่าเป็นตัวเราของเราตลอดกาลนาน) - มโนมยอัตตา(หลงยึดมั่นถือมั่นรูปที่สำเร็จด้วยจิต  คือจิตสร้างจินตนาการสิ่งที่ไม่มีจริงว่ามีจริง  คือ ผู้นั้นสร้างจินตนาการจนรู้สึกว่ามีรูป รส กลิ่น เสียง สัมผัสเป็นตัวตน ว่าเป็นจริงมีจริง โดยที่สิ่งนั้นไม่ได้มีจริง รวมถึงการหลงยึด    หลงติดหลงเสพรสโลกียะสุขที่จิตหลงสร้างขึ้นมา อันเป็นความรู้สึกสุขชั่วคราวเมื่อได้เสพสมใจในรูป รส กลิ่น เสียง สัมผัสต่างๆ  รวมถึงการกระทบ การรับรู้หรือไม่รับรู้        ทุกสภาพทุกเหตุการณ์ แล้วความรู้สึกสุขนั้นก็เลือนหายไปอย่างรวดเร็วเหมือนฟองคลื่น เหมือนพยับแดด ที่เกิดขึ้นตั้งอยู่แล้วดับไปอย่างรวดเร็ว -อรูปอัตตา(หลงยึดมั่นถือมั่นว่า ความรู้/ความคิด/ ความเห็น/ ความเข้าใจ/ความดี/ ศักดิ์ศรี  ต้องเกิดดังใจเรามุ่งหมาย ถ้าไม่ได้ดังที่ใจมุ่งหมายก็ทุกข์ใจ เป็นอัตตาซ้อนอัตตา เช่น เมื่อเลิก/หยุดในสิ่งที่ไม่ดีนั้นได้แล้ว แต่ยังเหลืออัตตา	-ไม่ปฏิบัติศีล ๕ (ไม่ละบาป ไม่บำเพ็ญบุญ ไม่เพิ่มพูนใจไร้กังวล)
พฤติกรรม	ร้อนเกิน	สมดุลร้อน-เย็น	เย็นเกิน
บาป/อกุศล บุญ/กุศล ๙. การบูรณาการองค์ความรู้ในการแก้ปัญหาสุขภาพ	-ไม่ปฏิบัติศีล ๕ (ไม่ละบาป ไม่บำเพ็ญบุญ ไม่เพิ่มพูนใจไร้กังวล) บูรณาการองค์ความรู้ในการแก้ปัญหาสุขภาพ ไปสู่การแก้ปัญหาที่ปลายเหตุ(ไม่ถูกสมดุลร้อนเย็น ณ สภาพปัจจุบัน ทั้งด้านรูปธรรมและนามธรรม โดยโต่งไปในทางร้อนเกิน จนเกิดอาการไม่สบาย) ใช้สิ่งที่ราคาแพง หาได้ยาก ทำได้ยากและแต่ละคนทำเอาเองไม่ได้ ต้องพึ่งผู้อื่นเป็นหลัก	(ตัวตน)ของอารมณ์รังเกียจ/ไม่ชอบใจ/ไม่พอใจในสิ่งที่ไม่ดีนั้น, หลงทำดีเกินพอดีจนทรมานตนเองมากเกินไปเป็นประจำ, หลงอยากได้ดีหรืออยากให้เกิดดีเกินกว่าฤทธิ์แรงหรือความสามารถที่ทำได้จริง, หลงลบลู่ดูถูกดูหมิ่นดูแคลนเยอะเย้ยถากถางในคนที่ด้อยหรือต่ำกว่า, อยากได้เกียรติอยากได้ศักดิ์ศรี ถ้าไม่ได้ก็ทุกข์ใจ, อยากให้คน/องค์กร/ชุมชน/สังคม เข้าใจหรือได้ดีดังที่เรามุ่งหมาย แต่ถ้าไม่เข้าใจ/ไม่เกิดดี/ไม่ได้ดีดังที่ใจเรามุ่งหมาย ก็หลงทุกข์ใจ (ยาเม็ดที่ ๘) บูรณาการองค์ความรู้ในการแก้ปัญหาสุขภาพ ไปสู่การแก้ปัญหาที่ต้นเหตุ(ถูกสมดุลร้อนเย็น ณ สภาพปัจจุบัน ทั้งด้านรูปธรรมและนามธรรม) โดยใช้สิ่งที่ประหยัดเรียบง่าย และแต่ละคนทำเอาเองได้ (ยาเม็ดที่ ๑-๙)	-ไม่ปฏิบัติศีล ๕ (ไม่ละบาป ไม่บำเพ็ญบุญ ไม่เพิ่มพูนใจไร้กังวล) บูรณาการองค์ความรู้ในการแก้ปัญหาสุขภาพ ไปสู่การแก้ปัญหาที่ปลายเหตุ(ไม่ถูกสมดุลร้อนเย็น ณ สภาพปัจจุบัน ทั้งด้านรูปธรรมและนามธรรม โดยโต่งไปในทางเย็นเกิน จนเกิดอาการไม่สบาย) ใช้สิ่งที่ราคาแพง       หาได้ยาก ทำได้ยาก และแต่ละคน ทำเอาเองไม่ได้ ต้องพึ่งผู้อื่น เป็นหลัก

สูตรการปรับสมดุลตามหลักแพทย์วิถีธรรม

-ถ้ามีพฤติกรรมร้อน กระทบอากาศร้อน แล้วเกิดอาการไม่สบาย ให้แก้ด้วยสูตรเย็น

-ถ้ามีพฤติกรรมร้อน กระทบอากาศเย็น แล้วเกิดอาการไม่สบาย ให้แก้ด้วยสูตรเย็นผสมร้อน

-ถ้ามีพฤติกรรมเย็น กระทบอากาศเย็น แล้วเกิดอาการไม่สบาย ให้แก้ด้วยสูตรร้อน

-ถ้ามีพฤติกรรมเย็น กระทบอากาศร้อน แล้วเกิดอาการไม่สบาย ให้แก้ด้วยสูตรเย็นผสมร้อน

-ถ้ามีพฤติกรรมร้อน อยู่ในสภาพอากาศที่รู้สึกสบาย แล้วเกิดอาการไม่สบาย ให้แก้ด้วยสูตรเย็น

-ถ้ามีพฤติกรรมเย็น อยู่ในสภาพอากาศที่รู้สึกสบาย แล้วเกิดอาการไม่สบาย ให้แก้ด้วยสูตรร้อน

-ไม่ว่าจะมีพฤติกรรมใดหรือกระทบอากาศใด แล้วเกิดอาการไม่สบายแบบร้อนเย็นเกิดพร้อมกันให้แก้ด้วยสูตรเย็นผสมร้อน และเน้นแก้พฤติกรรมที่ทำแล้วรู้สึกไม่สบายนั้นด้วย

-พฤติกรรมใดที่ทำแล้วรู้สึกไม่สบาย ไม่เบากาย ไม่มีกำลัง เป็นอยู่ไม่ผาสุก ให้ลดหรืองดพฤติกรรมนั้น เท่าที่รู้สึกสบาย  เบากาย มีกำลัง เป็นอยู่ผาสุก

-พฤติกรรมใดที่ทำแล้วรู้สึกสบาย เบากาย มีกำลัง เป็นอยู่ผาสุก ให้ทำพฤติกรรมนั้น เท่าที่รู้สึกสบาย เบากาย มีกำลัง เป็นอยู่ผาสุก